Co to jest strategia/plan/ program zwalczania nowotworów ?
Narodowe programy zwalczania nowotworów definiowane są przez Światową Organizację Zdrowia jako „programy w zakresie zdrowia publicznego, mające na celu zmniejszenie zachorowalności i umieralności na nowotwory oraz poprawę jakości życia chorych na raka, poprzez systematyczną i sprawiedliwą realizację strategii opartych na dowodach naukowych dotyczących zapobiegania, wczesnego wykrywania, rozpoznawania, leczenia i opieki paliatywnej, przy jak najlepszym wykorzystaniu dostępnych zasobów".
Szczegółowe cele w przypadku poszczególnych krajów zależą od tego, jakie świadczenia w zakresie leczenia nowotworów zostały już wdrożone, w jaki sposób są one ze sobą powiązane, jak bardzo są skuteczne oraz w jaki sposób dokonano podziału obowiązków między zainteresowanymi stronami. Tak więc kraje o silnych tradycjach w zakresie centralnego planowania, takie jak Francja, mogą zaliczać do celów narodowego programu zwalczania nowotworów koncentrację całego procesu podejmowania decyzji, finansowania, koordynacji i planowania w ramach jednej instytucji. Z kolei kraje zdecentralizowane, takie jak Hiszpania czy Włochy, będą poświęcać energię na ustalanie minimalnych ogólnokrajowych norm oraz mechanizmów międzyregionalnej harmonizacji, wspieranych i egzekwowanych przez regionalne władze zdrowotne na terytoriach należących do ich kompetencji. Kraje zapewniające niewielki zakres świadczeń zdrowotnych w zakresie profilaktyki (na przykład badania przesiewowe) mogą dążyć do ich wprowadzenia, podczas gdy inne państwa będą egzekwować jednolite standardy jakości istniejących świadczeń oraz dążyć do zwiększenia dostępności i bardziej sprawiedliwego dostępu dla obywateli, pragnących korzystać z tych świadczeń.
W istocie rzeczy krajowe programy zwalczania nowotworów tworzone są po to, aby zapewnić całemu społeczeństwu niezbędne onkologiczne usługi medyczne, zmniejszyć ich rozdrobnienie, podnieść wydajność i zapewnić spójność między wszystkimi elementami programu, zgodnie z aktualnymi i przyszłymi potrzebami obywateli i pacjentów.
(w/w cyt. za: National Cancer Control Programmes: Analysis of Primary Data from Questionnaires. Final Preliminary Report; 2012; wyd: European Partnership for Action Against Cancer (EPAAC).
Niektóre działania są powtarzającym się elementem wielu strategii. Światowa Organizacja Zdrowia podzieliła te klasyczne działania z zakresu strategii zwalczania nowotworów na 4 obszary:
- zapobieganie i wczesne wykrywanie,
- rozpoznawanie,
- leczenie
- opieka paliatywna,
oraz 3 zakresy, w zależności od zamożności kraju i poziomu rozwoju: podstawowy, poszerzony i pożądany.
W uzupełnieniu do listy działań w strategiach zaleca się wskazanie podmiotów, społeczności lub organizacji, które będą odpowiedzialne za ich uruchomienie i przeprowadzenie. Podmioty te powinny być predysponowane do realizacji lub przejęcia przewodzącej roli w realizacji zadań, w zależności od swojego potencjału i możliwości oddziaływania. Wzmocnienie takich podmiotów i ich wyposażenie w nowe możliwości jest jednym z potencjalnych kierunków oddziaływania. Uzupełnieniem strategicznych dokumentów bywa także harmonogram i informacje o zasobach przeznaczonych na realizację strategii, sposób prowadzenia nadzoru nad całym procesem, struktura monitorowania wyników i komunikacji ze społeczeństwem.
W procesie definiowania strategii należy wyróżnić trzy zasadnicze etapy, których efektem są trzy generalne części strategii:
- Ocena obecnego stanu (Gdzie jesteśmy?),
- Wskazanie docelowego stanu (Gdzie chcemy być?),
- Wskazanie działań, które mają doprowadzić do docelowego stanu (Jak się tam dostać?).
(w/w cyt. za: A. Kozierkiewicz, J. Jassem, Narodowe strategie zwalczania nowotworów: doświadczenia, struktura, dobre praktyki, NOWOTWORY. Journal of Oncology 2013, vol. 63, nr 5, ss. 368–374.)
Biuro Projektu: 